اشتراک گذاری:
به گزارش بلاغ، کاهش زاد و ولد، علاوه بر اینکه یک تهدید جمعیتی محسوب می‌شود؛ با آسیب‌های دیگری نیز همراه است که از آن جمله می‌توان به ظهور خانواده‌های سه نفره اشاره کرد.
بحران سالمندی در کشور با آسیب‌های فراوانی همراه است که شاید مهم‌ترین آسیب آن، توقف حرکت چرخ توسعه باشد. زیرا، توسعه و پیشرفت هر جامعه‌ای نیازمند نیروی انسانی جوان است.
در همین حال، کاهش زاد و ولد؛ علاوه بر آسیب‌های اقتصادی، می‌تواند تبعات زیانباری در عرصه تحکیم خانواده به دنبال داشته باشد. در واقع، ظهور خانواده‌های تک فرزندی که از آن می‌توان به عنوان خانواده‌های سه نفره نام برد؛ یکی از ترکش‌های کاهش زاد و ولد در کشور است.
وقتی، کمی دقیق‌تر به خانواده‌های سه نفره نگاه می‌کنیم؛ به حقایق تلخ و ناگواری پی می بریم. حقایقی مثل بچه‌هایی که از داشتن عمو، دایی، خاله و عمه محروم خواهند شد و آنها را از صله رحم محروم خواهد کرد.
به گفته کارشناسان حوزه جمعیت، اگر قرار باشد روند زاد و ولد در کشور به همین روال پیش برود؛ در سالهای نه چندان دور وارد سیاه چاله جمعیتی خواهیم شد که بیرون آمدن از آن، شاید غیر ممکن باشد. بنابراین، در فرصت ۷ سالهای که پیش روی خود داریم، باید به سمت افزایش موالید و جوانی جمعیت حرکت کنیم.
تک فرزندها کمتر با مشکلات مواجه شده و در معرض تجربه کردن شکست، ناکامی، رانده شدن و…، قرار نمی‌گیرند و شرایطی را که لازمه بلوغ روحی و روانی است، تجربه نمی‌کنند. در بسیاری از اوقات از آنجا که دنیای واقعی کاملاً مطابق میل و خواسته این کودکان و پاسخگوی توقعات آنها نیست، دچار سرخوردگی و ناسازگاری می‌شوند.
به علاوه فرزند سالاری مانع شکل گیری شخصیت فعال فرزند می‌شود. شخصیت فعال شخصیتی است که بر اساس آن، فرد نسبت به نگرش و رفتار خود هوشیار است، به راحتی تصمیم گرفته، کار خود را با اعتماد به نفس به پیش برده و آن را به اتمام نیز می‌رساند و کمتر دچار تردید می‌شود.
روانشناسان متفق القول بر این عقیده اند که در خانواده‌های تک فرزند، برخورداری از فضای زندگی خانوادگی ممکن نیست. گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی‌های رایانه‌ای و انفرادی، ترس یا تنفر از حضور در گروه‌های اجتماعی از جمله خصوصیات تک فرزندی است.
اگر قرار باشد روند زاد و ولد در کشور به همین روال پیش برود؛ در سالهای نه چندان دور وارد سیاه چاله جمعیتی خواهیم شد که بیرون آمدن از آن، شاید غیر ممکن باشد
زندگی در کنار برادر یا خواهر، روحیه جامعه گرایانه کودک را تقویت کرده و مدیریت در روابط اجتماعی را به وی می‌آموزد. هم دلی و هم سویی با افراد خانواده، عشق ورزی و سهولت در برقراری ارتباط با افراد هم سن در جامعه و مدرسه از اصلی ترین ویژگی‌های فرزندان خانواده‌های دارای بیش از یک فرزند است.
محدودیت روابط اجتماعی در خانواده‌های تک فرزندی می‌تواند دنیای روانی و اجتماعی افراد را محدود جلوه دهد و در این شرایط اگر مشکلی برای فرد به وجود ییاید، ممکن است پیامدهای تهدید کننده‌ای پدید آورد.
زیرا فرد می ترسد با از دست دادن یک نقطه امید و اتکا نتواند به کانون دیگری چشم امید داشته باشد. همچنین وقتی روابط محدود است، جزئیات آن می‌تواند اشتغال ذهنی زیادی برای افراد ایجاد کند.
سیدمحمود حسینی‌پور استاندار مازندران در نشست ستاد جوانی جمعیت در ساری افزود: ۳۰ هزار و ۲۰۳ واقعه ولادت در سال ۱۴۰۰ در استان به وقوع پیوست اما در سال ۱۴۰۱ ولادت‌های استان ۲۸ هزار و ۵۵۲ واقعه بوده که این آمار ۵.۵ درصد کاهش داشت.
وی خاطر نشان کرد: ۲ هزار و ۱۲۷ واقعه ولادت در فروردین ۱۴۰۱ در استان به وقوع پیوست اما در فروردین ۱۴۰۲، ۲ هزار و ۹۴ ولادت را دراستان شاهد بودیم که ۱.۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
مقام عالی دولت در مازندران تصریح کرد: ۹۱ درصد ولادت‌های استان در سال ۱۴۰۱ مربوط به فرزندان اول و دوم بوده و تنها ۹ درصد ولادت‌ها مربوط به فرزندان بعدی بودند که نشان دهنده تمایل کم خانواده‌ها به فرزندان سوم به بعد بوده است.
حسینی پور با بیان اینکه برنامه راهبردی جوانی جمعیت در استان باید تدوین شود، گفت: شکل گیری حرکت عظیم فرهنگی برای رشد جمعیت در مازندران ضرورت دارد.
وی با بیان اینکه مدیران ارشد کشور موضوع جوانی جمعیت را مساله ای مهم برای مدیران و برنامه های پیش روی آنان عنوان کرد و اظهار داشت: در مازندران نیز باید به این مهم توجه جدی و بیشتری صورت گیرد.
حسینی‌پور با اشاره به برگزاری متعدد و مستمر جلسات برای رشد و جوانی جمعیت با بیان اینکه خروجی این گونه جلسات نیز باید با افزایش نرخ ازدواج و موالید در استان همراه باشد، خاطرنشان کرد: باید در جهت افزایش و جوانی جمعیت در مازندران تلاش فرهنگی بیشتری صورت گیرد.
استاندار مازندران با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی مازندران مسئولیت اصلی تدوین برنامه مدون افزایش جمعیت و موالید عهده دار است، افزود: سیاست های اجرایی جوانی جمعیت در شهرستان ها نیز باید طراحی و اجرایی شود.
صابر جباری مدیره اداره جوانی جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که کودک تک فرزند همچون دیگر کودکانی که خواهر و برادر دارند، نمی‌توانند با دیگران تعامل داشته باشند، گفت: کودک تنها در خانه‌ای زندگی می‌کند که فضای کودکی وجود ندارد، زیرا همیشه تعداد بزرگسالان بیشتر از کودکان است و به دلیل ارتباط کمتر با کودکان و تماس بیشتر با بزرگسالان، نمی‌تواند مقتضای کودکی خود را بروز دهد و آن گونه که لازم است بچگی کند، لذا از نظر روانشناختی دچار اختلال می‌شود.
وی افزود: این کودکان به دلیل نداشتن خواهر و برادر فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آنها را پیدا نمی‌کنند و در مدرسه و سایر محیط‌های اجتماعی دچار مشکلات ارتباطی می‌شوند و در مقایسه با کودکانی که در خانواده چند فرزندی بزرگ شده‌اند، کمتر می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند.
جباری گفت: تک فرزندها به دلیل نداشتن الگویی از جنس مخالف در خانواده، آسیب پذیری بیشتر از لحاظ جنسی و روابط اجتماعی خواهند داشت.
وی افزود: تبعات منفی از دست دادن تک فرزند بر جنبه‌های مختلف سلامت جسمی و روانی والدین، از جمله ابتلاء به افسردگی و بیماری‌های مزمن بسیار بیشتر از خانواده‌های چند فرزند است.
شاید مهم‌ترین آسیب خانواده‌های ۳ نفره، از بین رفتن و انقراض اقوام و بستگان درجه یک باشد. نداشتن خاله، عمه، دایی و عمو، و در پی آن نداشتن بچه‌هایی از جنس اقوام که بتوان با آنها گفتگو کرد، به تفریح و مسافرت رفت و…، به قدری آسیب زا خواهد بود که شاید به آسانی قابل درک نباشد. اما، واقعیت این است که نمی‌توان زندگی بدون صله رحم را یک زندگی موفق دانست. زیرا، تنهایی افراد با آسیب‌های زیادی همراه است که نمی‌توان نسبت به این معضل بی اعتنا بود.
تصور کنید تک فرزند خانواده هستند و قرار است ازدواج کنید. آیا از خودتان نمی‌پرسید حالا باید کارت دعوت عروسی را برای چه کسی بفرستم!!
مگر می‌توان جشن و شادی را بدون اقوام درجه یک برپا کرد. بنابراین، در همان ابتدای زندگی مشترک، دچار افسردگی می‌شوید.
تأمین نیازهای مالی برای داشتن یک زندگی بدون دغدغه مالی و اقتصادی، موضوعی است که نمی‌توان آن را منکر شد. بنابراین، متولیان امور بایستی به این موضوع توجه داشته باشند که تشکیل زندگی مشترک و فرزندآوری، در کنار زمینه‌های فرهنگی، نیازمند توجه به مباحث اقتصادی نیز هست تا شرایط تشکیل خانواده را آسان‌تر سازد. قطعاً، فرهنگسازی بدون توجه به مسائل و مشکلات اقتصادی جوانان، نمی‌تواند به اجرای موفق جوانی جمعیت خوشبین کند.
افزایش سن ازداوج و کاهش فرزندآوری، دو مقوله به هم پیوسته هستند که نمی‌توان آنها را جدا از یکدیگر مورد بررسی قرار داد. زیرا، به دنبال افزایش سن ازدواج، دیگر میل و رغبتی برای داشتن فرزند وجود ندارد و ما با زوجین سن بالا و بدون فرزند مواجه می‌شویم که شاید برخی از آنها حاضر شوند یک فرزند داشته باشند و در نهایت با ظهور خانواده‌های ۳ نفر مواجه می‌شویم.
براساس آماری که در سالهای گذشته درباره مازندران اعلام شده، این استان با کاهش تولد و پیری جمعیت مواجه است. تندشدن شیب سالمندی مازندران در حالی است که تمایل به فرزندآوری حتی میان زوج‌های جوان این استان کاهش یافته است.
واکاوی مستندات ثبت احوال در ارتباط با جمعیت سه‌میلیون و ۲۸۳ هزار و ۵۸۲ نفری مازندران براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۰ تعداد موالید در این استان با ۳۵ درصد کاهش از ۴۶ هزار و ۴۶۶ نفر به ۳۰ هزار و ۲۰۳ نفر رسید و میزان باروری کلی هم در استان در این دوره زمانی از ۱.۵ به ۱.۲ کاهش یافت.
به اعتقاد کارشناسان کاهش قابل توجه موالید و فرزندآوری در مازندران و رسیدن نرخ رشد به ۱.۲ درصد طی یک دوره ۶ ساله در حالی است که به باور صاحبنظران میانگین نرخ باروری در کشور بیشتر از ۲ است و در واقع نرخ باروری در مازندران نصف میانگین کشوری است.
همچنین میزان باروری عمومی هم در استان در سال ۱۴۰۰ به کمتر از ۳۰ در یک‌هزار تولد برای خانم‌هایی که در سن باروری هستند، رسید در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۰ طبق آمار ثبت احوال ۵۰ در یک‌هزار تولد بود.
از سوی دیگر طبق گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران نرخ رشد جمعیت در مازندران طی سه دهه گذشته همواره از میانگین کشوری کمتر و از دغدغه‌های برنامه‌ریزان استان بوده است. به عنوان نمونه طی نخستین سرشماری جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۵، نرخ رشد جمعیت در کشور ۳.۹ درصد و در استان مازندران ۳.۷ درصد و در سرشماری سال ۱۳۹۵، نرخ رشد جمعیت در کشور به ۱.۷ درصد و در استان مازندران به ۱.۳ درصد تنزل پیدا کرد.
دیدگاهتان را بنویسید