گوشت پرندگان مهاجر زیر دندان خارجی‌ها

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری، کلمه مازندران همیشه توام بوده با سرسبزی و مردمانش نیز مشهور به مهمان نوازی و برخی‌ها اگرچه برای هموطنان خود کم نمی‌گذارند اما انگار از خارجی‌ها زیاد خوششان نمی‌آید آن هم از نوع پرنده.

مهرماه سریعتر از آنچه فکر می‌کردیم گذشت تا با آغاز آبان و سرمای پاییز، مهاجران سیاه و سفیدی که عمری است مازندران را مامن و ماوای خود می‌دانند از سیبری و نیمکره شمالی راهی شمال کشور شوند تا آرامش زندگی خود را در پناه گرم تالاب‌های مازندران تامین کنند، پرندگان مهاجری که هر ساله هزاران کیلومتر بال می‌زنند تا در پناهگاه زمستانی شان چندصباحی اتراق کنند اما  نمی‌دانند لاشه هایشان  روی میز‌های چوبی بازار پرندگان فریدونکنار به نمایش گذاشته خواهد شد ، پرندگانی که قرن هاست می‌آیند و می‌روند اما شکارچیان همیشه هستند و انگار قصد رفتن ندارند.

چون صید به دام تو به هر لحظه شکارم

فریدونکنار شهری است که تا چند روز دیگر دوباره میزبان پرندگان مهاجر خواهد شد،  ۴۳ آببندان دارد و ده‌ها هزار قطعه پرنده مهاجر از نیمه پاییز تا انتهای زمستان را میزبانی می‌کند ، مسیر رسیدن به تالاب بین‌المللی فریدونکنار را از بابلسر که آغاز کنیم باید از شهرک مشبک شده خزرشهر با آن خانه‌های ویلایی شیبدار رد شویم و وقتی قبل از رسیدن به ورودی فریدونکنار جاده را به سمت چپ دنبال کنیم با ورود به کنار گذر این شهر وارد جایی می‌شویم که تا چشم کار می‌کند زمین شالیزار است، آری شالیزار یعنی جایی که در آن برنج کشت می‌شود یعنی ملک خصوصی اما باور کنید یا نکنید جایی که الان ایستاده ایدريال مکان فرود پرندگان مهاجر است و تا دلتان بخواهد صاحب دارد، صاحبانی که این زمین‌ها را ملک خودشان می‌دانند و هر چیزی که در آن باشد را در تملک خودشان، کشاورزانی که با آمدن آبان صیاد می‌شوند و مشغول پهن دام تا دسته دسته مهاجران بدون مرز در دامشان صید شوند.

یکی از روش‌های شکار، نصب دام‌های هوایی است به این صورت که تور‌های صیادی را بین شالیزار و آسمان قرار می‌دهند و کیسه‌های پلاستیکی سیاه رنگی را در آب رها می‌کنند که از آسمان شبیه پرنده‌هایی هست که انگار از آسمان فرود آمده اند و در شالیزار سکنی گزیده اند ، شب هنگام وقتی پرنده‌های مهاجر به دنبال جایی برای غذا و استراحت هستند، با دیدن همنوعانشان که همان کیسه‌های مشکی است در شالیزار فرود می‌آیند اما پیش از فرود در تور‌های هوایی گرفتار و اسیر نیرنگ تلخ صیادان می‌شوند.


در لابلای گل و لای زمین‌ها خودم را به یکی از کشاورزان رساندم ، با تعجب به ما نگاه کرد ابتدا فکر کرد برای خرید پرنده آمده ایم گفت: خیلی زود آمدید پرنده‌ها هنوز نیامده اند.

ظاهرش اصلاً شبیه آن شکارچی ترسناکی که در خیالمان تصور می‌کردیم نبود پیرمرد محاسن سفید با لباس  و چکمه پلاستیکی که می گوید: روزی ما دست پرنده هاست هر سال همین موقع‌ها بساط کار را پهن می‌کنیم تا این هدیه‌های خدا رزقمان را تامین کنند!

می گوید: این شغل آبا و اجدادی مان است پدر و پدربزرگ ما همه ساله شکار می‌کردند کسی هم به آن‌ها نمی‌گفت محیط زیست و طبیعت آسیب می‌بیند ، ما هم باید در آمد داشته باشیم اوضاع خراب‌تر از همیشه است.

می مانم بین دوراهی، بین یک سوال ابهام انگیز، حق با کدام یک است؟کشاورزی که می گوید ندارم و حقم هست در زمینم شکار کنم یا آن پرنده‌ای که نمی داند و به این تالاب پناه آورده است ، اصولا مشکل را  چگونه می توان حل کرد تا نه سیخ بسوزد و نه کباب.

آن‌ها می‌گویند شما باور نکنید

اوضاع وقتی جالب می‌شود که بدانیم بازار پرندگان فریدونکنار شامل پرندگان در محدوده این شهر نیست بلکه از تمامی نقاط مازندران همچون تالاب میانکاله و تالاب های جویبار نیز پرنده‌های مهاجر برای فروش به این بازار آورده می‌شوند این را محمدعلی یکتانیک فعال محیط زیست می‌گوید و شوک جدیدی به ما وارد می‌کند ” پارسال لاشه‌ پرنده‌های میانکاله را هم در بازار  پرندگان می‌فروختند.”


اوضاع دارد جالب می‌شود بازاری که در وسط شهر فریدونکنار است در روز روشن آینده تاریکی را برای پرندگان و مردم  رقم زده است.

یکتانیک با بیان اینکه فعالان محیط زیست صید دوما را به عنوان صید پایدار می‌شناسند، گفت: در این روش صیادی گونه‌های از پرندگان صید می‌شوند که در حال انقراض نیستند و حجم زیادی از  آنها هم صید نمی‌شود شاید روزی چهار تا پمج قطعه پرنده، اما متاسفانه این روش تقریبا منسوخ شده است.

این فعال محیط زیست در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: یکی از راهکار‌های  جلوگیری از کشتار میلیونی پرنده‌ها این است که فروشندگان این بازار به طور رسمی شناسایی  و موظف شوند فقط از صیادانی که مجوز صید با روش دوما  را دارند پرنده بگیرند.

محمد علی یکتا نیک در پاسخ به سوال ما درباره جمع کردن تور صیادان که هر سال توسط نیروهای محیط بانی انجام می شود و نتایج این کار گفت:  جمع کردن تورهای هوایی هیچ اثر و فایده ای ندارد جز گرم کردن بازار تور فروشان.

او با بیان اینکه نیاز مالی بهانه واهی برخی‌ها برای صید و شکار پرندگان مهاجر است، گفت: گردش مالی حاصل از فروش این پرنده‌ها به حدی بالا است که بیان این مسئله که صید پرنده تنها منبع درآمد صیادان است دروغی بزرگ به شمار می رود، آنها دهها میلیون تومان فقط برای آماده سازی تالاب در فصل شکار هزینه می کنند.

این فعال محیط زیست از قاچاق پرنده‌های مهاجر از این تالاب به کشور‌های عراق و جمهوری آذربایجان نیز خبر می‌دهد و می‌گوید: محیط زیست عرصه جنگ شده است و تعامل با صیادان معنایی ندارد.

چوب حراج بر پرندگان بی سرزمین

 بازار پرندگان فریدونکنار جایی است که در آن جلوی چشمان شما چوب حراج به پرنده‌های بخت برگشته‌ مهاجر می زنند، همان پرنده‌های در حال انقراضی که با ادامه روند شکار بی رویه شان ، شاید تا چند سال آینده فقط یک نام از آنها آن هم در خاطرات پدربزرگ‌های آینده  باقی بماند.

بازار پرندگان فریدونکنار نه مخفی است و نه برای رسیدن به آن لازم است پیچ و خم تاریک خیابان ها را طی کنید، درست جلوی چشمتان است دقیقاً در بلوار شهید نامجو و همه هم از آن باخبرند از مسئولان ارشد گرفته تا آن کودک دوچرخه‌سوار که آدرس اینجا را به ما داد.


بازار هنوز رونق پیدا نکرده است، زیرا شکار  هنوز آغاز نشده اما بازاریان مانند صیادانی که در گوشه ای بساط ماهی به راه انداخته اند مشغول آماده سازی مغازه‌ها هستند راستی اگر خبرنگار یا فعال رسانه ای هستید یک نکته مهم را  توجه کنید اگر گذرتان به اینجا افتاد فقط خریدار باشید یا اگر قصد خرید ندارید ادای خریداران را در بیاورید اینجا کسی از خبرنگاران دوربین به دست اصلا خوشش نمی‌آید.

به سراغ یکی از حجره‌های این بازار می‌روم فروشنده مشغول تمیز کردن مغازه است، خود را جای خریدار غاز و اردک جا زده و از او درباره خلوت بودن این بازار می‌پرسم می‌گوید پرنده‌ها هنوز نیامده اند،  چند روز دیگر بازار رونق پیدا می‌کند ، بازاری که به گفته او  قیمت پرندگان در مقایسه با پارسال حتما گرانتر هم خواهد بود.

امان از بازاری‌هایی که همیشه دنبال بهانه‌ای برای افزایش قیمت هستند اما این بازار  پر رمز و راز چندین سال است داستان‌های زیادی برای گفتن دارد.

قضیه کهنه‌تر از این حرفهاست

داستان بازار پرندگان فریدونکنار و عرضه پرندگان مهاجر شکار شده در آن سالهاست نقل جلسات و نشست ها است، یک مسئول استانی می گوید قرار بود تعطیل بشود و مصوبه استانی داریم، آن یکی که مسئول شهرستان است می گوید هیچ مصوبه ای در خصوص تعطیلی نداشتیم و به ما ابلاغ نکرده اند

کوروس ربیعی رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان از تشکیل جلسه با معاون سیاسی استانداری مازندران در ارتباط با ساماندهی این بازار خبر داد و گفت:  بر اساس تصمیمات این نشست صیادانی که غیر از روش دوما که روشی مورد تایید محیط زیست است پرندگان را شکار کنند حق حضور در بازار پرندگان را ندارند و با آن‌ها به صورت قانونی برخورد می‌شود.

او افزود: طبق مصوبات این جلسه فعالیت این بازار از آبان ماه شروع و تا اواخر بهمن‌ماه پایان می‌یابد و روز‌های پنجشنبه و جمعه نیز تعطیل خواهد بود.

او با بیان اینکه چندسالی هست مجوزی برای شکار پرندگان در مازندران صادر نشده است، گفت: امسال برای صیادان که از روش دوما استفاده می‌کنند با قبول پایبندی به قوانین پروانه شکار صادر می‌شود.

کوروس ربیعی با بیان اینکه معیشت بهانه شکارچیان برای شکار پرندگان مهاجر است: گفت:  همکاری همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط با این پرونده می‌تواند شکار غیرمجاز پرندگان مهاجر در مازندران را ریشه کن کند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران می‌گوید:  مردمان فریدونکنار مردمان خوبی هستند فقط کمتر از ۲۰۰ شکارچی با تشکیل مافیای شکار هر ساله این فاجعه را رقم می‌زنند.

او با بیان اینکه مشکل اصلی ما و مردم وجود بازار  پرندگان  است، می‌گوید: مردم فریدونکنار نیز از وجود این بازار در مرکز شهر گله‌مند هستند و متولیان بهداشت و درمان و تعزیرات و نهاد‌های انتظامی شهرستان باید با قاطعیت بیشتری برای ساماندهی این بازار ورود کنند.

راهکار زیاد، پا کار کم

مشکلات قدیمی اگر قرار بود با راهکار‌های قدیمی حل شوند اصلا مشکلی باقی نمی‌ماندند ، شاید باید به دنبال راه حلی جدید برای این مشکل بزرگ بود، مشکلی که سالهاست شکار پرندگان و عرضه آن در بازار  را به یکی از بزرگ‌ترین معضلات دوستداران حیات وحش تبدیل کرده است.

با دکتر سید محمود قاسمپوری کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه تماس می‌گیرم و از راه حل های درمان این درد کهنه می‌پرسم، می‌گوید صید‌ سنتی مانند دوما سابقه ۲۰۰ ساله در منطقه دارد و به بخشی از فرهنگ منطقه تبدیل شده است و با توجه به اینکه تعداد پرنده‌هایی که با این روش شکار می‌شوند بسیار محدود و از یک نوع است شاید ضرورتی برای مقابله با آن نباشد اما روش هایی مانند برپایی تورهای هوایی، کِرِس و گُذَر وجود دارد که متاسفانه به نسل کشی پرندگان می انجامد و باید با آنها مقابله کرد.

او با بیان اینکه استقرار برج‌های پرنده نگری می‌تواند راهکار مناسبی برای کسب درآمد جایگزین شکارچیان پرنده باشد، گفت:  کشور فنلاند هزار برج پرنده‌نگری دارد و توانسته است با راه اندازی این برج ها  هم فضای مناسبی برای علاقمندان به محیط زیست فراهم کند و هم درآمد خوبی از گردشگری نصیبش شود.

قاسمپوری افزود:   قرار بود یک برج پرنده‌نگری از فنلاند وارد کشور شود که متاسفانه با عدم پیگیری نهاد‌های ذیربط این امر محقق نشد.


این فعال زیست محیطی و استاد دانشگاه با بیان اینکه مقابله با شکار پرندگان مهاجر نیازمند عزم جدی دولت است، گفت: دولت با انتخاب سرمایه‌گذاران بزرگ می‌تواند در منطقه ازباران که شرایط مناسب‌تری نسبت به فریدونکنار دارد موقعیت بسیار خوبی برای استقرار برج‌های پرنده‌نگری فراهم کند.

او افزود: مالکان دامگاه ها می توانند با اجاره دادن دامگاه‌های خود به سرمایه گذاران و استقرار واحد‌های پرنده‌نگری هم زمین شان را در فصل پاییز و زمستان تبدیل به فضای گردشگری کنند و هم درآمد حاصل از پرنده نگری را جایگزین شکار نمایند و هم از دردسرهای مقدمات شکار رهایی پیدا کنند.

این کارشناس محیط زیست می‌گوید: اگر می‌خواهیم راهکار مناسبی برای پایان دادن به تراژدی شکار پرندگان در فریدونکنار پیدا کنیم درآمد روش‌های جایگزین باید به اندازه‌ای باشد که صیاد و شکارچی را ترغیب به تغییر شغل کند.

سیدمحمود قاسم پوری با بیان اینکه روش‌های صید انبوه پرندگان مانند کرس و گذر غیر قانونی است اما اجرا می‌شود، گفت: همه باید به قوانین پایبند باشند و اگر صیادن بخواهند قانون شکنی کنند می‌توان با پرواز دادن پهپاد‌هایی در اطراف آب بندان‌ها،  پرندگان را از تلاب دور و فرایند شکار را مختل کرد، چونکه پرندگان مهاجر به صدا بسیار حساس هستند و با کوچکترین صدایی مسیر پروازی خود را تغییر می‌دهند.

او می‌گوید تا مدیران اندیشه محیط زیستی نداشته باشند این مشکل همچنان پابرجا خواهد بود مشکلی که تا یکی دو هفته دیگر با آغاز مهاجرت دسته‌های غاز‌ها و اردک‌ها و قو‌ها به فریدونکنار  و شکار آنان دوباره تیتر یک خبر‌ها خواهد شد.