🔉نکته تجویدی با بیان استاد سیدمحسن موسوی بلده، مقدمه ای بر ادغام و انواع آن
مقدمه ای بر ادغام و انواع آن در قرائت عاصم
رابطه دو حروف با هم ۴ نوع است. دو حرف یا مثل هم هستند و یا جنس هم هستند و یا نزدیک به هم هستند و یا از هم دور هستند. اگر مثل هم باشند در عربی مِثلَین یا مُتَماثِلَین گفته میشود. اگر از یک جنس باشند، مُتجانس یا مُتجانسین گفته میشود. اگر به هم نزدیک باشند مُتقاربین و اگر از هم دور باشند، مُتباعدین گفته میشوند.
دو حرف را متماثل هم گوییم که مخرجشان به اضافه ی صفاتشان یکی باشد. هر حرف با خودش متماثل است. به طور مثال عبارت «من نَشاء» که دو حرف (ن) دارد. «علیهم ما کانوا» که دو حرف (م) دارد.
دو حرف را متجانسین گوییم اگر مخرجشان یکی، اما صفاتشان متفاوت باشد. حرف (ب) با (م) / حرف (ت) با (د) و (ط)/ حرف (ث) با (ظ) و (ذ) که حروف لثوی نامیده میشدند. حرف (ج) با (ش) (ی)/ حرف (ه) با (ع)/ حرف (خ) با (غ)/حرف (ر) هم مخرج ندارد، بنابراین متجانس هم ندارد/ حروف (ز) با (س) (ص)/ حرف (س) با (ص) / حرف (ضاد) تک مخرج است/ حرف (ف) و (ق) تک مخرج هستند/ حرف (ن) تک مخرج است. حروف (ک) و (ل) تک مخرجند. حرف (ه) و (همزه) هم مخرج هستند.
حروف متقاربین حروفی هستند که مخرجشان به هم نزدیک باشد. برای نزدیکی ملاکی وجود ندارد.
حروف متباعد حروفی هستند که مخرجشان از هم دور باشد و در دو موضع مختلف باشند. حرف (ق) در دهان است، اما همسایه حلق است. حرف (غ) در آخر حلق است. این دو حرف در دو موضع با هم بعید هستند. هرچه فاصله مخرج دو حرف کمتر باشد احتمال ادغام بیشتر است و بالعکس. دو حرف متباعد هیچ شانسی برای ادغام با هم ندارند.
پس ۴ نوع رابطه بین حروف داریم، اما تنها ۳ نوع ادغام وجود دارد. ۳ نوع اول در ادغام اتفاق میافتد و ادغام متباعدین وجود ندارد؛ زیرا دو حرفی که از هم دور هستند هیچ نوع تنازعی با هم ندارند. در ارتباط دو حرف نزدیک به هم، حرف اول که ساکن است حذف میشود (ادغام).
دیدگاهتان را بنویسید