پروفسور مایکل کوک مورخ و خاورشناس انگلیسی و استاد دانشگاه پرینستون است که کتابی در دو جلد با محوریت امر به معروف و نهی از منکر دارد. او برای نگارش آن، بیش از دو هزار کتاب و مقاله به زبانهای مختلف دیده است که حاصل کار او کتابی در حجم ۷۰۰ صفحه شده است، و برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ منتشر گشته است.
مایکل کوک در آغاز مقدمه کتابش حادثه تکان دهنده ای را نقل می کند که باعث نگارش این کتاب و معرفی نهاد امر به معروف و نهی از منکر به جامعه غربی شده است. حادثه از این قرار بود.
کوک در یکی از روزهای ماه سپتامبر ۱۹۸۸ در روزنامه ای می خواند که در ایستگاه قطار شهری شیکاگو زنی مورد تجاوز قرار میگیرد در حالی که آن زن از مردم کمک می خواهد، همه عابران بی توجه از کنار این صحنه رد میشوند. از میان ناظران تنها یک نفر برای دستگیری مجرم با پلیس همکاری میکند. آنچه در این حادثه مهم است نه اصل تجاوز، بلکه عکس العمل رهگذران است.
نویسنده کتاب پس از خواندن این خبر می اندیشد ما به نوعی وظیفه داریم دیگران را از ارتکاب کارهای ناپسند به همنوعان خود بازداریم اما به این نتیجه می رسد که در دنیای غرب نامی برای این وظیفه وجود ندارد و تعبیر (امداد) هم از بیان آن نارسا است؛ ضمن آن که فرهنگ غرب به تدوین کلی مواردی که باید آن را به کار برد و شرایطی که میتوان این وظیفه را ترک کرد نپرداخته است. مؤلف اعتراف میکند که خود در این مورد چیزی نمی دانسته تا این که در جریان پژوهشهای اسلامی خود از آن آگاه شده و دریافته است اسلام نام و تعالیمی ویژه برای چنین وظیفه ای دارد. این حادثه جرقه ای بود برای این که وی این فریضه را موضوع تحقیق و تک نگاری معروف خود قرار دهد.
از آن جایی که در جامعه اسلامی از این فریضه برداشتهای مختلفی وجود دارد و نیز در باب مراتب و شرایط و جایگاه آن در میان مکاتب گوناگون کلامی و فقهی، تفاوت های قابل ملاحظه ای دیده میشود وی نمیتوانست خود را به یک گزارش و تفسیر از این نهاد قانع کند. از این رو اثر وی به صورتی درآمد که از نظر حجم و گستره تحقیق بی رقیب است. نویسنده
در این اثر علاوه بر آن که سعی میکند دیدگاه اسلام و برداشت مسلمانان درباره این نهاد و تحول آن را نشان دهد تلاش میکند نشان دهد اسلام چگونه به این نهاد دست یافت و آیا می توان معادلی برای آن در سایر ادیان یافت یا خیر؟
دیدگاهتان را بنویسید