پرورش قرقاول

قرقاول پرنده ایست با نام علمی(Phasianus colchicus) متعلق به رده نو آوارگان، راسته ماکیان‌سانان و تیره قرقاولان.

*مبدأ  اصلی این جانور در قفقاز و سواحل دریای خزر است

*قرقاول در مناطقی یافت می‌شود که پوشیده از جنگل، درخت و بوته‌زار باشد. این پرنده در بوته‌زارهای تمشک و درختان پهن‌برگ به زادوولد و رشد می‌پردازد.

*قرقاول‌ها در اواسط بهار اقدام به تخم‌گذاری می‌کنند و حدود 24 تا 26 روز طول می‌کشد که تخم‌ها هچ و تبدیل به جوجه شوند.

*گوشت و تخم ارگانیک این پرنده به‌عنوان منبع تأمین‌کننده پروتئین و سایر مواد مغذی موردنیاز بدن در سبد غذایی  جایگاه ویژه دارد

*تمام نژادهای قرقاول در دو گروه دم راز و دم‌کوتاه قرار می‌گیرند. پراکندگی نژادهای دم‌دراز در مقایسه با دم‌کوتاه در سراسر دنیا بیشتر است.
* مهم‌ترین قرقاول‌های گونه ایرانی شامل زیرگونه‌های زیر می‌باشد:

قرقاول‌های ارسباران و دشت مغان.
قرقاول‌های تالش.
قرقاول‌های گلستان
قرقاول‌های سرخس

*جفت‌گیری قرقاول: قرقاول‌ها از سن 6 تا 8 ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسند و در این زمان قادر به جفت‌گیری هستند. معمولاً در هنگام جفت‌گیری برای بالا رفتن درصد نطفه‌داری تخم‌ها، به ازای 4 یا 5 ماده یک نر در نظر می‌گیرند.

قرقاول‌های ماده‌ای که برای اولین بار اقدام به تخم‌گذاری می‌کنند) در سن 8 تا 10 ماهگی این توان رادارند که تخم بگذارند. قرقاول‌ها در حالت طبیعی سالی یک‌بار آن‌هم اواسط بهار تا اوایل تابستان اقدام به تخم‌گذاری می‌کنند که در هر دوره 12 نهایتاً 18 عدد تخم می‌گذارند و معمولاً بعد از 24 تا 26 روز جوجه‌ها سر از تخم بیرون می‌آورند.

در شرایط پرورش صنعتی برای این‌که پرورش قرقاول ازنظر اقتصادی به‌صرفه باشد باید شرایطی را ایجاد نمود که قرقاول بتواند سالی دو یا سه بار تخم‌گذاری نماید که مهم‌ترین این شرایط شامل تنظیم میزان روشنایی (چون تولید این پرنده‌ها تحت تأثیر نور قرارداد)، جیره‌ای متعادل و متوازن و… است.

*جوجه کشی مصنوعی:

برای این کار تخم‌های جمع‌آوری‌شده را ضدعفونی و سپس در دستگاه ستر قرار می‌دهند تخم‌ها به مدت 21 روز در این دستگاه قرار می‌گیرند در این مدت‌زمان دستگاه را بایستی ازنظر 4 عامل تأثیرگذار همانند دما (6/36 درجه سانتی‌گراد)، رطوبت (65 درصد)، تهویه و چرخش کنترل نمود. بعد از روز 21 تخم‌ها به دستگاه دیگری به نام هجر منتقل می‌شوند که دمای آن 2/37 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 80 درصد است. همچنین هر 4 ساعت یک‌بار (6 بار در طی 24 ساعت) یک چرخش صورت گیرد تا از چسبیدن جنین به پوسته تخم جلوگیری گردد.

*گوشت این پرنده زیبا غنی از ویتامین‌های گروه B، املاح معدنی همانند فسفر، پتاسیم، آهن، روی، مس و سلنیوم می‌باشد که از میزان پروتئین بالاتری در مقایسه با سایر ماکیان برخوردار است؛ و به دلیل چربی و کلسترول پایین به بیماران قلبی- عروقی توصیه به خوردن این گوشت می‌شود.

*تخم این پرنده از خواص فراوانی برخوردار است به‌گونه‌ای که بسیاری از آن به‌عنوان بمب ویتامین و اکسیر جوانی یاد می‌کنند؛ و به دلیل بالا بودن فسفر، آهن، اسیدفولیک، ریبوفلاوین، امگا 3 و … دارای خواص دارویی و درمانی شگفت‌انگیزی می‌باشد.

*عده‌ای به‌منظور استفاده از جنبه زیبایی این پرنده در باغ‌وحش‌ها و باغ‌های پرندگان، اقدام به پرورش می‌کنند؛

*در برخی از کشورها با ایجاد شکارگاه‌های مصنوعی ضمن این‌که توانسته‌اند با پرورش قرقاول و رهاسازی آن‌ها سالانه گردشگران زیادی را به مناطق خود جذب کنند فرصت‌های شغلی جدیدی را هم ایجاد نموده‌اند.

*عضی از پرورش‌دهنده‌ها به‌منظور نگهداری پیکر این پرنده زیبا به مدت طولانی برای نمایش و بازدید عموم اقدام به پرورش می‌کنند. این حرفه تحت عنوان تاکسودرمی معروف است که در جذب گردشگران نقش عمده‌ای دارد.

*می‌توان از طرق مختلفی مانند فروش تخم، جوجه بالغ، گله مولد و یا گله گوشتی کسب درآمد نمود.

نحوه شروع به کار پرورش قرقاول:

1-خرید تخم نطفه‌دار: برای پرورش قرقاول می‌توان با خرید تعدادی تخم نطفه‌دار از نژاد آمریکایی، پاکستانی و یا هر نژادی دیگری و قرار دادن آن‌ها در دستگاه انکوباتور اقدام به پرورش نمود.

*ایدئال‌ترین نسبت برای این‌که درصد نطفه‌داری بالا باشد نسبت 1 به 3 است یعنی به ازای یک نر سه ماده در نظر گرفته شود. ولی به‌طورکلی میزان هچ شدن تخم قرقاول 75 درصد است.

2-پرورش قرقاول مولد: در این روش پرورش‌دهنده با خرید قرقاول‌هایی که در سن 11 تا 17 ماهگی هستند پرورش خود را آغاز می‌کند.

انواع سیستم و روش‌های پرورش قرقاول:

1- سیستم پرورش در قفس: در این سیستم قرقاول‌ها در قفس‌های چندطبقه نگهداری می‌شوند. این نوع از سیستم گرچه سبب بالا رفتن هزینه پرورش قرقاول می‌شود اما دارای مزایایی همچون کنترل بیماری‌ها، تسهیل در امر خوراک‌دهی، مدیریت آسان‌تر، افزایش تعداد بیشتر قرقاول در واحد سطح و… است.

2- سیستم پرورش در بستر: در این سیستم سالن پرورش قرقاول بایستی دارای کف بتونی باشد؛ که در هنگام شستشو به‌راحتی تمیز و ضدعفونی گردد و از نفوذ رطوبت به داخل سالن جلوگیری کند. برای ایجاد بستری مناسب می‌توان با استفاده از کاه و یا تراشه چوب به ضخامت 5 تا 7 سانتی‌متر بسترسازی نمود. از این روش می‌توان برای پرورش جوجه‌ها و گله‌های مولد بهره جست.

مدیریت پرورش قرقاول:

1- تأمین دما: بهترین دمای سالن برای پرورش قرقاول 22 تا 24 درجه سانتی‌گراد است

*در هفته‌های اول پرورش به دلیل تکمیل نشدن پوشش پر در جوجه‌ها بایستی دمای سالن را  به 35 درجه رساند که از هیتر می‌توان استفاده نمود؛ و هر هفته هم‌زمان با رشد پرنده از میزان دما 3 درجه کاسته شود تا به رنج خود (22 تا 24 درجه) برسد

2- تأمین رطوبت: میزان رطوبت سالن در روزهای اول پرورش 60 تا 70 درصد ولی باگذشت زمان باید به 40 تا 50 درصد برسد.

3- تراکم گله: بالا بودن تعداد پرنده در یک واحد سطح سبب ایجاد مشکلاتی

*حداقل فضای لازم برای پرورش قرقاول یک مترمربع به ازای چهار پرنده باشد.

4- فراهم نمودن آب‌خوری و دان خوری به میزان کافی: هم‌زمان با ورود جوجه‌ها به سالن بایستی آب و غذای کافی در دسترس پرنده قرار گیرد.

*ازآنجایی‌که بیش از 60 درصد هزینه پرورش قرقاول مربوط به تغذیه است باید از جیره‌ای استفاده نمود که ازنظر اقتصادی برای پرورش‌دهنده مقرون‌به‌صرفه باشد.

*در تغذیه قرقاول می‌توان از اقلامی همانند انواع دانه، کنجاله و مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی همچنین کلم، برگ کاهو و انواع سبزیجات استفاده نمود.

*به دلیل مصرف کمتر خوراک در مقایسه با سایر ماکیان، پایین‌تر است؛ که این علت خود مزید صرفه اقتصادی پرورش این پرنده‌ی زیبا شده است.

*بیماری کنیبالیسم (پرکنی) در قرقاول
مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج تلقی می‌گردد که می‌توان آن را با توجه به دو نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر است. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره‌ای از مواد تغذیه همچون نمک می‌تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد.

*باید نور بستر را با پوشاندن پنجره‌ها و منافذ درب‌ها، کم و تاریک‌تر نمود، به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند.

*از آغاز پرورش این پرنده تا مرحله فروش بین ۳ تا ۴ ماه زمان لازم است.

 *نگهداری تخم‌ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد:

• تخم‌ها را باید حداقل روزی سه بار جمع‌آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ۸۵f رسید، باید دفعات جمع‌آوری را به پنج مرتبه افزایش داد. تخم‌ها را به طور کلی دو تا سه دفعه در صبح و یک تا دو دفعه در بعد از ظهر جمع‌آوری نمایید.
• تخم‌های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می‌توان با ساب‌زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه‌کشی ذخیره و آماده نمود.
• تخم‌ها را باید در شرایط مرطوب و خنک (دمای ۱۵-۱۴ و رطوبت ۷۵-۷۳ درصد) نگهداری نمود.
• تخم را باید به حالتی در شانه‌های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد.
• در صورت ذخیره تخم‌ها برای مدت زمانی بیش‌تر از ۶-۵ روز، باید آن‌ها را روزی ۲-۱ بار چرخاند و وضعیت آن‌ها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم‌ها ۸-۷ روز بوده و حداکثر تلرانس آن ۱۲-۱۱ روز است که توصیه نمی‌گردد. زیرا با گذشت زمانی بیش‌تر از آن، درصد هچ تخم‌ها افت می‌نماید.
• هنگام انتقال تخم‌ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم‌ها که تقریبا ۱۵ درجه است با دمای معمول هوا منطبق گردد. در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم‌ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما و درنتیجه کندانس رطوبت و وارد آمدن شوک خسارت‌بار به تخم‌ها می‌گردد.

*این پرندگان از اواخر زمستان تا اواسط تابستان تخم ریزی می کنند و هر تخم این پرنده بین ۵ تا ۳۵ هزار تومان قیمت دارد و تنها از محل فروش تخم قرقاول در سال نزدیک به ۶۰ میلیون تومان درآمد کسب کرد، این در حالی است که هزینه پرورش این تعداد قرقاول نزدیک به ۵ میلیون تومان در سال است و این پرنده هیچ نیازی به واکسن ندارد و برای غذای آنها نیازی نیست که هرروز به محل نگهداری آنها مراجعه کنید، یعنی آن ها به اندازه غذای روزانه خود مصرف می کنند و باقی غذا رابرای وعده های بعد نگه می داردند، یعنی حتی اگر غذای یک هفته آنها را جلوی آنها بگذارید این غذا را در زول هفت روز مثرف می کنند نه اینکه در عرض یک روز همه غذاها را مصرف کنند.

راه های کسب درآمد:

1-     فروش قرقاول گوشتی پس از 4 ماه

2-     فروش قرقاول مولد پس از 8 ماه

3-     فروش تخم نطفه دار

4-     جوجه کشی و فروش جوجه

مراحل صدور مجوز:

* فواصل تا مراکز صنعتی ،شهری و جاده:

1) از آکس(خط کشی وسط )جاده حداقل 175 متر

2) فاصله تا مرغداری یا صنایع مشابه 500 متر

3) فاصله تا دامداری حداقل 120 متر

* شرایط گرفتن موافقت اصولی:

1) مراجعه به جهاد کشاورزی شهرستان محل احداث طرح

2) تهیه نقشه از نظام مهندسی

3) گرفتن مجوز سازمان حفاظت محیط زیست

4) گرفتن مجوز از سازمان دامپزشکی

5) گرفتن پروانه آب از سازمان آب و  فاضلاب

* شرایط گرفتن پروانه تاسیس:

1) گرفتن مجوز از سازمان دامپزشکی(مجددا)

2) راه و ترابری

3) میراث فرهنگی و گردشگری

4) منابع طبیعی

* کل پروسه گرفتن پروانه حداقل 4 ماه طول دارد.

* برای احداث سالن پرورش کبک  باید استاندارد سازمان نظلام مهندسی را رعایت کرده و طبق نقشه واحدساخته شود.

* باید محصولات تولیدی مزرعه با استاندارد سازمان غذا و دارو و ثبت شماره دامپزشکی و پروانه تاسیس باشد.(محصولات گوشتی و تخم خوراکی)