سرمایه و سود آن

مسأله ۳۱) محل تجاری و یا سرقفلی جزو سرمایه است و چنانچه از درآمد بین سال تهیه شده است، باید خمس آن بر اساس ارزشش در اولین سال خمسی پرداخت شود.
مسأله ۳۲) ابزار و آلات کار حکم سرمایه را دارد؛ بنابر این اگر از درآمد کسب تهیه شود به آن خمس تعلق می‌گیرد.
مسأله ۳۳) سرمایه‌ای که از طریق درآمد تهیه شده است، خمس دارد، بنابراین کسی که درآمدی را به عنوان سرمایه‌ی مضاربه به دیگری می‌دهد واجب است خمس آن را بپردازد.
مسأله ۳۴) فردی که با درآمد بین سال خانه‌ی چند طبقه ساخته یا تهیه کرده تا بعضی از طبقات آن را اجاره دهد و اجاره‌ی آن را صرف هزینه‌های زندگی کند، باید سر سال خمسی، خمس ارزش طبقات اضافی را بپردازد.
مسأله ۳۵) هزینه­ ی قبل از به دست آمدن سود، بنابر احتیاط واجب از سود کسر نمی‌شود؛ خواه برای تأمین آن قرض کرده باشد یا آن را از مال غیر متعلق خمس؛ مانند ارث، پرداخت کرده باشد.
مسأله ۳۶) اگر بعد از حصول سود، از مال غیر متعلق خمس صرف در مخارج کند، می‌تواند مبلغ آن را از سود سال کسر نماید.
مسأله ۳۷) اگر کالایی را با مال خمس داده شده به قصد فروش بخرد و بعد از مدتی آن را بفروشد، آن مقدار که بیشتر از قیمت خرید و تورّم آن است، جزو منفعت کسب محسوب می‌شود و باید خمس زاید بر مؤونه‌ی سال را بپردازد.
مسأله ۳۸) کالای تجاری که با پول خمس داده شده یا غیر متعلق خمس تهیه شده و ارزش افزوده پیدا کرده و مشتری دارد، چنانچه مثلاً برای سود بیشتر آن را نفروشد، باید با رسیدن سال خمسی، خمس ارزش افزوده آن را بپردازد، ولی اگر تا سرسال مشتری نداشته باشد، در حال حاضر پرداخت خمس افزایش قیمت آن واجب نیست و افزایش قیمت جزء درآمد سالی است که امکان فروش آن فراهم باشد.
مسأله ۳۹) در آمدی که صرف سرمایه گذاری در شرکتی شده است، خمس دارد و هریک از اعضا نسبت به سهم خود از مجموع دارایی شرکت باید خمس بدهد و انجام این کار توسط مسؤول شرکت، متوقف بر کسب اجازه و وکالت از سهامداران شرکت است.
مسأله ۴۰) کسانی که در آمد مشترک دارند، هر کدام باید خمس سهم خود را در مقدار اضافه بر مخارج سال بپردازد.
مسأله ۴۱) خمس فقط بر مکلَف و شخص حقیقی واجب است و بر شخصیت‌های حقوقی از قبیل دولت‌ها، مؤسسه‌ها، بانک‌ها و مانند آن واجب نیست، بنابراین اگر مؤسسه‌ای منفعتی ببرد لازم نیست بعد از کسری مخارج سالانه، خمس منافع را بپردازد. البته در صورتی­که اموال آن شخصیت حقوقی ملک اشخاص حقیقی باشد باید خمس آن منفعت را بپردازند.
مسأله ۴۲) اگر شخصی، ملک یا سکه‌ی طلا را به قصد فروش، از در آمد بین سال خریداری کرده باشد و آن مال را با اینکه خریدار دارد نفروشد، باید خمس آن را بر اساس ارزشش در سر سال خمسی بپردازد.